इरानमा सन् २०२४ मा ९७५ जनालाई मृत्युदण्ड

काठमाडौँ – इरानमा २०२४ मा मृत्युदण्डको संख्या ‘डरलाग्दो वृद्धि’ गर्दै ९७५ जनालाई मृत्युदण्ड दिइएको छ। यो तथ्यांक मानव अधिकार समूहहरू इरान ह्युमन राइट्स (आईएचआर) र टुगेदर अगेन्स्ट द डेथ पेनल्टी (ईसीपीएम) द्वारा सार्वजनिक गरिएको छ।

सन् २००८ पछि इरानमा यस वर्ष मृत्युदण्डको सजाय सुनाइएको यो सबैभन्दा बढी संख्या हो। संयुक्त प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ कि इरानले मृत्युदण्डलाई आफ्नो राजनीतिक शक्ति कायम राख्नको लागि एक प्रमुख हतियारका रूपमा प्रयोग गर्दै आएको छ।

मृत्युदण्डको संख्या र वृद्धि

२०२३ मा ८३४ जनालाई मृत्युदण्ड दिइएको थियो भने २०२४ मा यो संख्या ९७५ पुगेको छ। यस वर्षको मृत्युदण्डको संख्या गत वर्षको तुलनामा १७ प्रतिशतले बढी रहेको छ। यसमा ४ जनालाई सार्वजनिक स्थानमा फाँसी दिइएको थियो भने ३१ महिला पनि मृत्युदण्डको शिकार भएका थिए।

विरोध प्रदर्शन र मृत्युदण्ड

२०२२ मा महसा अमिनीको मृत्यु पछि इरानमा व्यापक विरोध प्रदर्शन सुरु भएका थिए। मानव अधिकारवादी समूहहरूको भनाइअनुसार, विरोधका क्रममा इरानका अधिकारीहरूले मृत्युदण्डको सजायलाई आफ्नो सत्ता मजबुत बनाउनको लागि प्रयोग गरेका छन्।

मृत्युदण्डका कारण र आलोचना

इरानमा मृत्युदण्डको मुख्य कारणहरू हत्या, बलात्कार, लागूपदार्थको अपराधहरू हुन्। यद्यपि, “राज्यविरोधी गतिविधि” र “सामाजिक मूल्यमान्यता विपरीत” जस्ता अस्पष्ट शब्दहरू प्रयोग गर्दै असन्तुष्ट व्यक्तिहरूलाई मृत्युदण्ड दिइने गरेको आरोप पनि लगाइएको छ।

अन्तर्राष्ट्रिय आलोचना

इरानको मृत्युदण्डको यो नीति अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमा व्यापक आलोचनाको शिकार भएको छ। मानव अधिकार संस्थाहरूले इरानमा मृत्युदण्डको दुरुपयोग रोक्न र नागरिक अधिकारको संरक्षण गर्न आह्वान गरेका छन्।

इरानमा मृत्युदण्डको यो बृद्धि सत्तामा आफ्नो पकड कायम राख्नको लागि गरिएको कदमको रूपमा व्याख्या गरिएको छ। यसले इरानका नागरिकहरूको अधिकार र स्वतन्त्रताका लागि गम्भीर प्रश्न उठाउँछ।