नेपालमा मौसमी परिवर्तन र स्वास्थ्य सुरक्षाः गर्मीको आगमनसँगै भाइरल ज्वरोको बढ्दो चुनौती

नेपालको वर्तमान मौसम स्थिति फागुन महिना हो, जुन सर्दीको मौसमबाट गर्मीको मौसममा प्रवेश गर्दैछ। यो समय धेरैका लागि संक्रमण र मौसमी रोगहरूको उत्पत्ति हुने समय हो। विशेष गरी, भाइरल ज्वरो र इन्फ्लुएन्जा जस्ता रोगहरू अहिले बढ्दै गइरहेका छन्। नेपालका स्वास्थ्य अधिकारीहरू र स्वास्थ्य विशेषज्ञहरू मौसम परिवर्तनसँग सम्बन्धित स्वास्थ्य समस्याहरूको समाधानका लागि नागरिकलाई सचेत गराउँदैछन्। यस लेखमा हामी नेपालका स्वास्थ्य अधिकारीहरूको तथ्यांक र जानकारीका आधारमा गर्मीको मौसममा स्वास्थ्य सुरक्षाका उपायहरू र भाइरल ज्वरोको बढ्दो समस्या समेट्नेछौं।

मौसमको परिवर्तन र भाइरल ज्वरोको बढ्दो जोखिम

नेपालमा मौसमको परिवर्तन सँगै गर्मीको मौसमको आगमनसँगै भाइरल ज्वरो र अन्य संक्रमणका रोगहरू फैलिन थालेका छन्। स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार, फागुन महिनामा तापक्रमको वृद्धि र विशेष गरी पोखरा, काठमाडौं, तराई र पहाडी क्षेत्रका विभिन्न जिल्लामा भाइरल ज्वरोको संक्रमण देखिएको छ। मौसममा भएको परिवर्तनले शरीरको इम्यून सिस्टमलाई कमजोर बनाइरहेको छ, जसको कारण यी संक्रमणहरू फैलिन सक्छन्।

स्वास्थ्य मन्त्रालयको तथ्यांक अनुसार:

• यो समयदेखि इन्फ्लुएन्जा, टाइफाइड, र सामान्य भाइरल ज्वरोको केसहरू बढेका छन्।
• स्वास्थ्य मन्त्रालयले बताएअनुसार, नेपालको प्रमुख अस्पतालहरूमा औसत १५ देखि २० प्रतिशत बिरामीको संख्या यस मौसममा बढेको छ।

भाइरल ज्वरोको कारण र लक्षण

भाइरल ज्वरो विभिन्न भाइरसहरूबाट उत्पन्न हुन्छ जसमा डेंगू, चिकनगुन्या, सामान्य फ्लू, र अन्य संक्रमणहरू समावेश छन्। यस मौसममा यी भाइरल संक्रमणहरू तीव्र र तीव्र रूपमा फैलिन सक्ने जोखिम हुन्छ। भाइरल ज्वरोको सामान्य लक्षणहरूमा:

• ज्वरो आना
• शारीरिक थकान
• टाउको दुख्नु
• शरीरको हड्डी र मांसपेशी दुख्नु
• घाँटी दुख्नु
• शरीरमा घमव, रैको

नेपालका स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूका अनुसार, तीव्र ज्वरो र यी लक्षणहरूले भाइरल ज्वरोका लक्षणहरूको संकेत दिन्छ। यसका कारण स्वास्थ्य समस्याहरूको निदान र उपचार समयमै नगरी दीर्घकालीन समस्या सिर्जना गर्न सक्छ।

गर्मीको मौसममा स्वास्थ्य सुरक्षाका उपायहरू

नेपालका स्वास्थ्य विशेषज्ञहरू र स्वास्थ्य मन्त्रालयले गर्मीको मौसममा भाइरल ज्वरो र अन्य संक्रमणको जोखिमलाई नियन्त्रण गर्नका लागि विभिन्न उपायहरूको सिफारिस गरेका छन्। यहाँ केहि प्रमुख उपायहरू प्रस्तुत गरिएको छ जसले नागरिकलाई सुरक्षा दिन सक्छ:

१. पानीको पर्याप्त सेवन

गर्मीको मौसममा शरीरको हाइड्रेशन कम हुने र पसीना बढी बग्ने प्रक्रिया हुँदा पानीको पर्याप्त सेवन अत्यन्त महत्त्वपूर्ण हुन्छ। स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार, तापक्रम बढेपछि शरीरको पाणीको आवश्यकता बढी हुन्छ र यो शरीरको कार्यप्रणालीमा असन्तुलन ल्याउन सक्छ।

सुझाव:

• दैनिक ८ देखि १० गिलास पानी पिउनुहोस्।
• तातो मौसममा ताजे जुस, नारियल पानी वा कूल ड्रिंक्सको सेवन पनि शरीरको जलयोजन कायम राख्न महत्त्वपूर्ण छ।

२. पोषक आहारको सेवन

तापक्रमको वृद्धि र भाइरल ज्वरोको जोखिममा शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई बलियो राख्न पोषणको महत्त्व बढ्छ। यसका लागि सन्तुलित आहारको सेवन आवश्यक हुन्छ जसमा प्रोटीन, भिटामिन, र मिनरल्स जस्ता पोषक तत्वहरू समावेश हुन्छन्।

सुझाव:

• हरियो सागपाती, फलफूल (जस्तै अम्बा, सुन्तला, किवी), र दालहरूको नियमित सेवन गर्नुहोस्।
• जुस र ताजाताजा फलफूलको सेवनले शरीरलाई ताजगी र इम्यूनिटी प्रदान गर्छ।

३. हात धोने र सफा राख्ने बानी

अहिलेको मौसममा भाइरल ज्वरोको मुख्य कारणहरूमा पनि स्वच्छता र व्यक्तिगत हाइजिनको कमी प्रमुख कारण बनिरहेको छ। हातधुने बानी र स्वास्थ्यको ध्यान राख्नु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ।

सुझाव:

• साबुन र पानीले हात राम्रोसँग धोएर मात्र खानेकुरा खाउनुहोस्।
• सर्प्रदायिक स्थानहरू र सार्वजनिक स्थानहरूमा जनही हात सैनिटाइजर प्रयोग गर्नुहोस्।

४. चिसोबाट बच्ने उपाय

चिसो मौसममा घाँटी र श्वासप्रश्वासका संक्रमणहरू बढी फैलिन्छ। यसका लागि उचित ओढाइ र गर्मीको मौसममा शरीरलाई स्वस्थ राख्न चिसोबाट बच्नु महत्त्वपूर्ण छ।

सुझाव:

• गर्मीको मौसममा हल्का कपडा लगाउनुहोस् र चिसो हावाबाट बच्नुहोस्।
• सार्वजनिक स्थानमा मास्क लगाउन र स्वच्छ हावामा रहन महत्त्वपूर्ण छ।

५. स्वास्थ्य जाँच र नियमित व्यायाम

स्वास्थ्यलाई राम्रो राख्न र शरीरलाई भाइरल ज्वरो र अन्य संक्रमणबाट बचाउन नियमित व्यायाम र स्वास्थ्य जाँच महत्त्वपूर्ण छन्।

सुझाव:

• स्वस्थ दिनचर्याको रूपमा ३० देखि ४५ मिनेटको व्यायाम गर्नुहोस्।
• नियमित स्वास्थ्य जाँच र डाक्टरको परामर्शले कुनै समस्या भएमा समयमै उपचार गर्न मद्दत पुर्याउँछ।

समसामयिक स्थिति र स्वास्थ्य चुनौतीहरू

हालको अवस्थामा, नेपालको विभिन्न जिल्लामा भाइरल ज्वरो र श्वासप्रश्वास संक्रमण बढ्दै गइरहेको छ। विशेषगरी, काठमाडौं, पोखरा र तराई क्षेत्रमा गर्मीको मौसमसँगै यी संक्रमणहरूको प्रकोप बढ्न थालेको छ। स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार, यस समयमा स्वाइन फ्लू र इन्फ्लुएन्जाको दर बढिरहेको छ र त्यसैले नागरिकलाई सचेत रहनका लागि सिफारिस गरिएको छ।

नयाँ स्वास्थ्य तथ्यांक:

• स्वास्थ्य मन्त्रालयको अन्तिम रिपोर्ट अनुसार, काठमाडौंमा हालको मौसममा इन्फ्लुएन्जा संक्रमणको संख्या १५ प्रतिशत बढी रहेको छ।
• स्वास्थ्य मंत्रालयले नागरिकलाई सार्वजनिक स्थानहरूमा माक्स लगाउने, ह्यान्ड सैनिटाइजरको प्रयोग गर्ने र स्वास्थ्य जाँचको महत्त्वमा ध्यान दिन आग्रह गरेको छ।

नेपालको बदलिँदो मौसमसँगै भाइरल ज्वरो र अन्य संक्रमणहरूको जोखिममा वृद्धि भएको छ। यसलाई ध्यानमा राख्दै, मौसम परिवर्तनको समयमा व्यक्तिगत स्वास्थ्य सुरक्षा उपायहरूलाई अपनाउनु अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। तापक्रमको वृद्धि र भाइरल ज्वरोको संक्रमण फैलिन नदिन पानीको सेवन, स्वच्छता र पोषक आहारका उपायहरूले नागरिकलाई स्वास्थ्य रक्षा गर्न मद्दत पुर्याउँछन्। स्वास्थ्य मन्त्रालय र स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूले यी सुरक्षा उपायहरूलाई अनुसरण गर्न सिफारिस गर्दैछन्, ताकि मौसम परिवर्तनसँगै फैलने स्वास्थ्य समस्याहरूबाट बच्न सकिन्छ।